✿✿CaHaYa AbaDi ♥♥♥♥ (✿◠‿◠✿) ♥♥♥♥✿✿: MASLAHAH MURSALAH

Pengenalan

Maslahah mursalah merupakan salah satu daripada sumber hukum perundangan Islam tetapi ia tergolong dalam sumber hukum yang tidak disepakati. Antara ulama yang menerima kehujahan maslahah mursalah ialah Imam Malik dan sebahagian ulama mazhab Hanbali. Sementara ulama yang menolak kehujahan maslahah mursalah ialah Imam Shafi’e dan mazhab Hanafi.

Definisi Maslahah

Maslahah merupakan masdar yang bermaksud kebaikan (al-salah). Kata jamaknya ialah masalih (al-Marbawi 134H:1/324). Dari segi istilah pula, maslahah bermaksud manfaat yang ditentukan oleh Allah yang Maha Bijaksana untuk hamba-hambaNya dengan memelihara agama, jiwa, akal fikiran, keturunan dan harta ( Muhammad Sacid al-Buti, 2000:27).

Klasifikasi Maslahah

Maslahah terbahagi kepada tiga bahagian iaitu:

i. Aspek kekuatan pada zat

Pembahagian maslahah dari aspek ini terbahagi kepada tiga iaitu:

1) Al-Daruriyyah

Maslahah al-Daruruyyah ialah setiap perkara yang dimaksudkan oleh Allah untuk dipelihara iaitu agama, jiwa, akal fikiran, keturunan dan harta. Menurut pandangan syarak, kelima-lima perkara ini di dalam kehidupan manusia. Sekiranya salah satu daripadanya tiada, kehidupan tidak dapat diteruskan. Oleh itu, mengerjakan ibadat diwajibkan untuk menjaga agama. Selain itu, undang-undang yang disyariatkan oleh Allah s.w.t seperti qisas, hudud dan takzir adalah untuk menjaga lima elemen tersebut agar kehidupan dapat diteruskan ( Mohd Saleh Ahmad, 1999:124).

2. Al-Hajiyyah

Maslahah hajiyyah ialah perbuatan-perbuatan atau tindakan yang dengan kewujudannya akan memudahkan kehidupan manusia. Namun, ketiadaannya tidaklah begitu menyusahkan. Contohnya, dibolehkan solat jamak bagi mereka yang bermusafir. Ia merupakan keringanan dalam menunaikan solat. Sekiranya tidak dilakukan, ia tidak memudaratkan musafir kerana solat jamak bertujuan untuk memudahkan musafir menunaikan solat. Perbuatan ini diperlukan untuk memperoleh kelonggaran hidup dan menghilangkan kesempitan.

3. Al-Tahsiniyyah

Maslahah Tahsiniyyah ialah maslahah yang apabila tidak dikerjakan, kehidupan manusia tidak menaglami kesulitan tetapi adanya maslahah tersebut, kehidupan manusia akan menjadi lebih baik. Contohnya kesopanan dalam berbicara, menjaga adab makan, perbelanjaan harta yang sederhana, tidak kedekut dan sebagainya lagi.

ii. Aspek umum dan khusus

1. ‘Ammah

‘Ammah ialah maslahah yang merangkumi seluruh hidup manusia. Contohnya, pensyariatan membunuh ahli bid;ah kerana dikhuatiri golongan ini akan mempengaruhi umat Islam dengan perbuatan bid’ah yang mereka lakukan.

2. Aghlabiyyah

Aghlabiyyah ialah maslahah yang melibatkan sebahagian besar manusia sahaja. Contohnya, jaminan yang dikenakan keatas pengilang terhadap produk keluaran mereka. Ini kerana yang berurusan dengan pengilang hanyalah sebahagian besar manusia sahaja dan bukan keseluruhannya.

3. Khassah

Khassah ialah kemaslahatan individu tertentu pada situasi tertentu yang jarang berlaku. Contohnya iddah wanita yang agak jauh pusingan haidnya dakan dikira mengikut bulan dan bukan kitaran mengikut haid.

iii. Aspek perakuan dan penolakan syarak

1. Maslahah Mu’tabarah

Maslahah mu’tabarah ialah maslahah yang diperakui oleh syarak dan dibinakan hokum-hakam bagi mendapatkan maslahah tersebut. Contohnya bagi maslahah memelihara jiwa, maka disyariatkan hokum qisas. Bagi maslahah memelihara harta, diperundangkan hokum potong tangan pencuri dan maslahah akal, diperundangkan hukuman sebat kepada peminum arak ( Hanafi, 1970:65).

2. Maslahah Mulghah

Maslahah mulghah ialah setiap perkara yang dianggap oleh akal sebagai maslahah tetapi ia tidak dibatalkan oleh syarak dan tidak diambil kira kerana ia bertentangan dengan nas secara langsung. Contohnya, mewajibkan berpuasa selama dua bulan berturut-turut sebagai permulaan pada tertib kaffarah zihar sekiranya tidak mampu membebaskan hamba.

Definisi Maslahah Mursalah

Mursalah merupakan masdar dari perkataan أرسل yang bermaksud bebas atau tidak diikat (al-Marbawi, 1354H:1/236). Maksud bagi maslahah mursalah ialah maslahah yang tiada nas menyokong atau menolak secara langsung tetapi secara tersirat ia dimaksudkan oleh syarak untuk dipelihara ( Hamad ‘Ubayd al-Kubaisi, 2009:150).

Kedudukan Maslahah Mursalah dan Kehujahannya

Dalam agama Islam, terdapat hukum berbentuk tacabbudiyyah seperti bentuk solat, waktu solat dan puasa yang telah ditetapkan oleh syarak. Ketetapan ini tiada ruang bagi akal fikiran untuk mempertikaikan tentang kelogikan ibadah-ibadah tersebut. Malah hukum-hukum tersebut juga tiada ruang untuk diqiyaskan dan disesuaikan dengan maslahah mursalah kerana hukum-hukum ibadah tersebut telah ditetapkan oleh syarak.

Bagi hal-hal yang berkaitan dengan muamalat dan adat, ia mempunyai runag dan peluang kepada manusia untuk melakukan ijtihad melalui qiyas dan maslahah mursalah. Walau bagaimanapun, terdapat perbezaan pendapat di kalanagn ulama dalam menerima pakai maslahah mursalah sebagai salah satu hujah bagi penetapan sesuatu hukum (Ramli, 1999:167). Mazhab Maliki dan Imam Ahmad bin Hanbal berpendapat maslahah mursalah boleh dijadikan salah satu sumber hukum dalam menetapkan sesuatu hukum. Manakala ulama yang menolak maslahah mursalah sebagai hujah dalam menetapkan sesuatu hukum ialah mazhab Hanafi, mazhab Syafi.e dan mazhab Zahiriyyah.

Contoh Isu-isu Kontemporari yang berkaitan dengan Maslahah Mursalah

1. Penggunaan kalimah Allah oleh orang bukan Islam

Penggunaan kalimah Allah bagi orang kristian atau bangsa-bangsa lain selain Islam adalah tidak bertepatan dan tidak selari dnegan prinsip-prinsip al-Quran, as-Sunnah dan ijmak kerana agama yang benar disisi Allah hanyalah agama Islam. Selain itu, roh kalimah Allah bukan sekadar menjadi sebutan, seruan atau panggilan bagi tuhan semata-mata tetapi melambangkan aqidah atau agama bagi orang yang menggunakannya. Isu ini penting untuk diperbincangkan demi menjaga satu daripada maqasid syariah iaitu memelihara agama.

Setelah diteliti bahawa tiada dalil yang menyokong dan menolak kepada penggunaan kalimah Allah oleh orang bukan Islam. Oleh itu, mereka tidak boleh menggunakan kalimah Allah kerana dikhuatiri akan menimbulkan kekeliruan dalam masyarakat terutamanya kepada golongan muda dan kanak-kanak muslim. Contohnya apabila mereka membaca terjemahan kitab Bible terbitan bahasa inggeris iaitu “…aku adalah anak Allah…”, mereka akan menganggap kalimah “Allah” di dalam agama-agama lain adalah sama dengan kalimah “Allah” yang digunakan oleh umat Islam. Hal ini ternyata member kesan kepada pemikiran yang mungkin terpesong.

2. Bayi tabung uji

Salah satu faktor perkahwinan adalah untuk mempunyai zuriat ataupun keturunan. Namun, apabila ianya tidak dikecapi, ia akan membawa kesedihan dan perkara-perkara yang negative berlaku. Justeru, denagn menggunakan kaedah bayi tabung uji boleh mencapai faktor perkahwinan itu. Bayi tabung uji ialah pencantuman benih diantara lelaki dan perempuan yang bukan secara persetubuhan normal.

Setelah dikaji, isu ini tidak mempunyai dalil daripada nas-nas al-Quran dan Sunnah yang melarang atau menyokong kaedah bayi tabung uji tersebut. Para ulama berpendapat bahawa mensenyawakan telur isteri dengan sperma suami tanpa ada sedikit syak pun kemungkinan ia bercampur dengan sperma lelaki lain adalah harus hukumnya untuk mensabitkan nasab anak yang bakal dilahirkan. Kaedah ini bersesuaian dengan satu maqasid syariah iaitu memelihara keturunan. Maslahah mursalah kaedah ini dapat memperoleh zuriat walaupun isteri tidak boleh memperolehi anak secara semulajadi melalui hubungan kelamin yang sah. Selain itu, kaedah ini juga boleh mengelakkan suami daripada melakukan zina semata-mata untuk mendapatkan anak.